نیاسینامید چیست؟ فواید، عوارض و بهترین محصولات
در دنیای امروز، مراقبت از پوست به یکی از دغدغه‌های اصلی خانم‌ها و آقایان تبدیل شده است. محصولات متنوعی در بازار وجود دارد که هرکدام وعده‌ای برای بهبود ظاهر و سلامت پوست می‌دهند. در این میان، نیاسینامید به عنوان یک ماده مؤثر و چندکاره، توجه بسیاری از متخصصان پوست و مصرف‌کنندگان را جلب کرده است.
این ترکیب به دلیل خواص علمی ثابت‌شده خود در روشن‌کنندگی، کاهش التهاب، کنترل چربی و بهبود سد دفاعی پوست شناخته می‌شود. اما نیاسینامید دقیقاً چیست و چگونه می‌تواند به سلامت و زیبایی پوست کمک کند؟
در این مقاله قصد داریم به بررسی جامع نیاسینامید، فواید متعدد آن برای پوست، عوارض احتمالی و بهترین محصولات حاوی این ماده بپردازیم.
نیاسینامید چیست؟
نیاسینامید، که با نام نیکوتین‌آمید نیز شناخته می‌شود، یکی از مشتقات اصلی ویتامین B3 است. این ترکیب محلول در آب در دسته ویتامین‌های ضروری قرار می‌گیرد و نقش کلیدی در عملکرد سلولی و متابولیسم انرژی بدن دارد.
بدن ما می‌تواند نیاسینامید را از طریق اسیدآمینه تریپتوفان یا از خود ویتامین B3 بسازد. همچنین منابع غذایی مانند تخم‌مرغ، ماهی، غلات کامل، سبزیجات سبز و لبنیات حاوی این ماده هستند. با این حال، مصرف خوراکی به تنهایی معمولاً برای بهره‌مندی از خواص پوستی کافی نیست. به همین دلیل، استفاده موضعی از نیاسینامید در قالب سرم‌ها، کرم‌ها و تونرهای پوستی بسیار رایج شده است.
برخلاف فرم دیگر ویتامین B3 یعنی نیاسین، که ممکن است موجب قرمزی یا سوزش پوست شود، نیاسینامید معمولاً تحمل‌پذیری بالاتری دارد و برای انواع پوست، حتی پوست‌های حساس، مناسب است.
فواید نیاسینامید برای پوست
نیاسینامید به دلیل خواص چندجانبه خود به یکی از پرکاربردترین ترکیبات در دنیای مراقبت از پوست تبدیل شده است. تحقیقات علمی جدید در سال‌های 2024 و 2025 نشان داده‌اند که این ماده علاوه بر تقویت سد دفاعی پوست، در کنترل سبوم و روشن‌کنندگی نیز نقش ویژه‌ای ایفا می‌کند.
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های نیاسینامید، افزایش تولید کراتین است. کراتین پروتئینی است که ساختار اصلی پوست، مو و ناخن را تشکیل می‌دهد و استحکام و انعطاف‌پذیری پوست را تضمین می‌کند. با تحریک تولید این پروتئین، نیاسینامید به پوست کمک می‌کند جوان‌تر و سالم‌تر باقی بماند.
از سوی دیگر، این ترکیب با تقویت سرامیدها (لیپیدهای طبیعی پوست)، سد دفاعی را محکم‌تر می‌کند. نتیجه این فرآیند کاهش خشکی، پوسته‌پوسته شدن و افزایش مقاومت پوست در برابر عوامل آسیب‌رسان محیطی مانند آلودگی و اشعه ماوراءبنفش است.
خاصیت ضدالتهابی نیاسینامید نیز بسیار ارزشمند است. این ماده می‌تواند قرمزی و التهاب ناشی از آکنه، اگزما یا تحریکات پوستی را به‌طور چشمگیری کاهش دهد. همین ویژگی باعث شده که در درمان آکنه‌های مقاوم و پوست‌های حساس، جایگاه ویژه‌ای پیدا کند.
علاوه بر این، نیاسینامید با کاهش انتقال ملانین به سطح پوست، نقش مؤثری در روشن‌کنندگی و کاهش لکه‌های تیره ایفا می‌کند. این موضوع به‌ویژه برای افرادی که به دلیل نور خورشید یا جای جوش دچار لک هستند، اهمیت دارد.
تقویت و محافظت از پوست
این ترکیب دارای اثرات ضدالتهابی قوی است که قرمزی، خارش و التهاب ناشی از آکنه یا اگزما را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، با تنظیم ترشح سبوم، از چرب شدن بیش از حد پوست جلوگیری می‌کند. به همین دلیل نیاسینامید برای پوست‌های چرب و مختلط انتخابی ایده‌آل است.
خاصیت ضدالتهابی و کنترل چربی
این ترکیب دارای اثرات ضدالتهابی قوی است که قرمزی، خارش و التهاب ناشی از آکنه یا اگزما را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، با تنظیم ترشح سبوم، از چرب شدن بیش از حد پوست جلوگیری می‌کند. به همین دلیل نیاسینامید برای پوست‌های چرب و مختلط انتخابی ایده‌آل است.
اثرات ضدپیری و ترمیمی
نیاسینامید با خاصیت آنتی‌اکسیدانی خود، رادیکال‌های آزاد را خنثی کرده و از آسیب‌های ناشی از استرس اکسیداتیو جلوگیری می‌کند. همچنین تولید کلاژن و الاستین را افزایش داده و در کاهش خطوط ریز و چین‌وچروک نقش دارد. علاوه بر این، با تحریک بازسازی سلولی، سرعت ترمیم پوست نیز بیشتر می‌شود.
نحوه مصرف سرم نیاسینامید برای پوست و نکات مهم
استفاده موضعی از نیاسینامید، بهترین راه برای بهره‌مندی از خواص آن برای پوست است. سرم نیاسینامید به دلیل بافت سبک و جذب سریع، یکی از محبوب‌ترین محصولات مراقبتی محسوب می‌شود. این سرم به راحتی به لایه‌های عمیق‌تر پوست نفوذ کرده و مواد مغذی را به سلول‌ها می‌رساند.
برای استفاده صحیح، ابتدا صورت خود را با یک شوینده ملایم و آب ولرم تمیز کنید. سپس، در صورت تمایل می‌توانید از تونر استفاده کنید تا باقی‌مانده آلودگی‌ها پاک شده و پوست برای جذب بهتر سرم آماده شود. در مرحله بعد، ۲ تا ۳ قطره از سرم نیاسینامید را روی پوست صورت و گردن بزنید و به آرامی ماساژ دهید تا جذب شود. پس از آن، استفاده از مرطوب‌کننده مناسب نوع پوست توصیه می‌شود.
نکته بسیار مهم این است که در طول روز، حتماً از ضدآفتاب استفاده کنید. نیاسینامید اثر محافظتی دارد، اما به تنهایی نمی‌تواند پوست را از آسیب‌های اشعه خورشید مصون نگه دارد.
غلظت مناسب نیاسینامید
- برای شروع، بهتر است از سرم‌هایی با غلظت ۲ تا ۵ درصد استفاده کنید. این میزان برای پوست‌های حساس هم معمولاً ایمن است.
- در صورت سازگاری پوست، می‌توان به غلظت ۱۰ درصد رسید که برای کاهش لک‌ها و خطوط ریز مؤثرتر است.
- استفاده از غلظت‌های بالاتر از ۱۰ درصد (۱۵ تا ۲۰ درصد) تنها در محصولات تخصصی توصیه می‌شود و باید با احتیاط مصرف شود.
ترکیب با سایر مواد پوستی
نیاسینامید به خوبی با ترکیبات فعال دیگر در روتین پوستی سازگار است. همراهی آن با هیالورونیک اسید موجب آبرسانی بیشتر و حفظ رطوبت طولانی‌مدت می‌شود. ترکیب زینک و نیاسینامید به ویژه برای پوست‌های چرب و مستعد آکنه مؤثر است، زیرا هم التهاب را کاهش می‌دهد و هم ترشح سبوم را متعادل می‌سازد. استفاده همزمان از رتینول و نیاسینامید نیز امکان‌پذیر است، اما توصیه می‌شود در زمان‌های متفاوت مصرف شوند؛ برای مثال شب از رتینول و صبح از نیاسینامید استفاده شود تا احتمال تحریک پوستی کمتر شود. همچنین برخلاف باور قدیمی، مصرف ویتامین C همراه با نیاسینامید نه تنها بی‌خطر است بلکه اثر روشن‌کنندگی و خاصیت آنتی‌اکسیدانی این دو ترکیب را تقویت می‌کند.
دفعات مصرف
سرم نیاسینامید را می‌توان یک تا دو بار در روز (صبح و شب) استفاده کرد. اما توصیه می‌شود در ابتدای کار، مصرف را با یک بار در روز شروع کنید و پس از اطمینان از سازگاری پوست، به دو بار در روز افزایش دهید.
منابع طبیعی نیاسینامید را بشناسید
نیاسینامید به‌طور مستقیم در بسیاری از مواد غذایی وجود ندارد، اما بدن می‌تواند آن را از طریق ویتامین B3 یا اسیدآمینه تریپتوفان بسازد. دریافت کافی این مواد غذایی به بدن کمک می‌کند تا سطح مناسبی از نیاسینامید تولید کند و فرآیندهای حیاتی پوست و متابولیسم به درستی انجام شود.
از مهم‌ترین منابع غذایی می‌توان به تخم‌مرغ، ماهی، غلات کامل، حبوبات، سبزیجات سبز و لبنیات اشاره کرد. این مواد در رژیم غذایی روزانه به سادگی قابل دسترس هستند و علاوه بر تأمین نیاسینامید، سایر ویتامین‌ها و مواد مغذی ضروری را هم فراهم می‌کنند.
البته باید توجه داشت که مصرف خوراکی این منابع به تنهایی نمی‌تواند تمام نیازهای پوستی را برطرف کند. بدن مقدار محدودی از ویتامین B3 را به نیاسینامید تبدیل می‌کند و این فرآیند تحت تأثیر عوامل مختلفی مثل سن، وضعیت سلامت عمومی و شرایط تغذیه‌ای قرار دارد. به همین دلیل، اگر هدف شما بهره‌مندی از خواص پوستی نیاسینامید است، استفاده از محصولات موضعی مانند سرم و کرم، انتخاب مؤثرتری خواهد بود.
معرفی محصولات حاوی نیاسینامید
امروزه برندهای مختلف، محصولات متنوعی با نیاسینامید تولید می‌کنند. این ترکیب را می‌توانید در قالب سرم، کرم، تونر و حتی ماسک‌های پوستی پیدا کنید. انتخاب شکل محصول به نوع پوست و هدف شما بستگی دارد.
سرم نیاسینامید
سرم‌ها پرطرفدارترین شکل مصرف ویتامین B3 در روتین پوستی هستند. بافت سبک و جذب سریع این محصولات باعث می‌شود مواد فعال به‌راحتی به لایه‌های عمقی پوست برسند. برای پوست‌های حساس، معمولاً سرم‌هایی با غلظت پایین‌تر (۲ تا ۵ درصد) توصیه می‌شوند. به‌عنوان نمونه، برخی نسخه‌های برند آنوا در کنار نیاسینامید از پانتنول و عصاره Houttuynia Cordata بهره می‌برند تا التهاب و قرمزی پوست کاهش یابد.
کرم نیاسینامید
کرم‌ها علاوه بر اثر روشن‌کنندگی، خاصیت آبرسانی بالایی دارند و برای پوست‌های خشک یا دارای خطوط ریز مناسب هستند. کرم‌هایی مانند محصولات لاکابین با ترکیب هیالورونیک اسید و کلاژن، همزمان رطوبت پوست را افزایش داده و از بروز چین‌وچروک جلوگیری می‌کنند.
تونر نیاسینامید
تونرها گزینه‌ای عالی برای تنظیم چربی و آماده‌سازی پوست قبل از سرم یا کرم هستند. برندهایی مثل مدی کیوب در تونرهای خود از ترکیب AHA و BHA به همراه نیاسینامید استفاده کرده‌اند تا همزمان لایه‌برداری ملایم و کنترل سبوم انجام شود.
ماسک‌های پوستی
ماسک‌های حاوی نیاسینامید به تغذیه و آرامش پوست کمک می‌کنند. در برخی ماسک‌ها این ترکیب همراه با عصاره گل رز یا پپتیدها ارائه می‌شود، مانند محصولات برند مری اند می که خاصیت روشن‌کنندگی و آبرسانی آن‌ها شناخته شده است.
آیا نیاسینامید عوارض دارد؟
نیاسینامید در بیشتر موارد برای استفاده موضعی ایمن است و یکی از ترکیباتی محسوب می‌شود که حتی پوست‌های حساس نیز معمولاً آن را به‌خوبی تحمل می‌کنند. با این حال، مانند هر ماده فعال پوستی، احتمال بروز عوارض در برخی افراد وجود دارد.
واکنش‌هایی مانند قرمزی، خارش، سوزش ملایم یا احساس گرما در پوست ممکن است به‌ویژه در ابتدای مصرف یا هنگام استفاده از محصولات با غلظت بالا (بیش از ۱۰ درصد) دیده شود. تحقیقات اخیر (2024) نشان داده‌اند که بروز این واکنش‌ها بیشتر در افرادی اتفاق می‌افتد که همزمان از ترکیبات فعال دیگری مثل رتینول یا اسیدهای لایه‌بردار استفاده می‌کنند.
برای پیشگیری از این مشکلات، توصیه می‌شود قبل از مصرف منظم، تست پچ انجام دهید: مقدار کمی از محصول را روی بخش کوچکی از پوست بازو یا پشت گوش بمالید و ۲۴ ساعت صبر کنید. در صورت عدم بروز واکنش، می‌توانید آن را روی صورت استفاده کنید.
همچنین بهتر است مصرف نیاسینامید را به‌تدریج آغاز کنید؛ ابتدا یک بار در روز و پس از سازگاری پوست، مصرف آن را به دو بار در روز افزایش دهید. استفاده همزمان از مرطوب‌کننده و ضدآفتاب نیز به کاهش تحریک‌های احتمالی کمک می‌کند.
اشتباهات رایج در استفاده از نیاسینامید
یکی از اشتباهات متداول، استفاده از محصولات نیاسینامید با غلظت بالا در همان شروع کار است. بسیاری از افراد تصور می‌کنند هرچه غلظت بیشتر باشد، نتیجه سریع‌تر به دست می‌آید؛ در حالی که غلظت‌های بالاتر از ۱۰ درصد می‌توانند باعث قرمزی و تحریک شوند، مخصوصاً در پوست‌های حساس. شروع با غلظت پایین‌تر و افزایش تدریجی، راه منطقی‌تری است.
اشتباه دیگر، ترکیب همزمان نیاسینامید با چند ماده فعال قوی بدون در نظر گرفتن سازگاری پوست است. مثلاً استفاده همزمان از رتینول، اسیدهای لایه‌بردار (AHA/BHA) و نیاسینامید می‌تواند پوست را تحت فشار قرار دهد و نتیجه معکوس ایجاد کند. بهتر است این ترکیبات در روزها یا زمان‌های جداگانه مصرف شوند.
برخی کاربران نیز در همان هفته‌های اول انتظار نتایج چشمگیر دارند. در حالی که اثرات نیاسینامید معمولاً به صورت تدریجی و طی چند هفته تا چند ماه نمایان می‌شود. صبوری و مصرف منظم، شرط اصلی رسیدن به نتیجه است.
همچنین مصرف نکردن ضدآفتاب در طول روز یکی از بزرگ‌ترین خطاهاست. حتی اگر نیاسینامید به محافظت در برابر استرس اکسیداتیو کمک کند، بدون ضدآفتاب پوست همچنان آسیب‌پذیر خواهد بود.
پرسش‌های متداول
آیا نیاسینامید برای پوست چرب مناسب است؟
بله، با تنظیم چربی و کاهش منافذ باز، یکی از بهترین انتخاب‌ها برای پوست‌های چرب و مختلط است.
چند درصد نیاسینامید برای شروع مناسب است؟
محصولات با غلظت ۲ تا ۵ درصد بهترین گزینه برای شروع هستند.
آیا می‌توان نیاسینامید را با ویتامین C مصرف کرد؟
بله، برخلاف باور قدیمی این دو ماده مکمل هم هستند و اثر روشن‌کنندگی و آنتی‌اکسیدانی را تقویت می‌کنند.
بهترین زمان مصرف نیاسینامید چه موقع است؟
صبح و شب می‌توان استفاده کرد، اما در طول روز همراه ضدآفتاب باشد.
نتایج استفاده از نیاسینامید چه زمانی دیده می‌شود؟
معمولاً بعد از ۴ تا ۸ هفته استفاده منظم، تغییرات قابل توجهی مثل کاهش لک‌ها و بهبود شفافیت پوست دیده می‌شود. البته مدت زمان دقیق به نوع پوست و غلظت محصول بستگی دارد.
تفاوت نیاسینامید با رتینول چیست؟
هر دو ترکیب اثر ضدپیری دارند، اما نیاسینامید بیشتر روی روشن‌کنندگی، کاهش التهاب و تقویت سد پوستی تمرکز دارد، در حالی که رتینول روند بازسازی سلولی و تولید کلاژن را تحریک می‌کند. بسیاری از افراد این دو ماده را به صورت مکمل در روتین شبانه و روزانه مصرف می‌کنند.
خلاصه و جمع‌بندی
نیاسینامید یکی از مهم‌ترین ترکیبات فعال در دنیای مراقبت از پوست است که تحقیقات علمی اثرات مثبت آن را بارها تأیید کرده‌اند. از تقویت سد دفاعی و کنترل چربی گرفته تا روشن‌کنندگی و کاهش لک‌های پوستی، این ماده می‌تواند نیازهای متنوع پوست را برطرف کند. همچنین خاصیت ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی آن باعث می‌شود برای انواع پوست، حتی پوست‌های حساس، انتخابی مطمئن باشد.
مصرف صحیح نیاسینامید، چه در قالب سرم‌های سبک و چه در کرم‌های مغذی، می‌تواند به تدریج ظاهر پوست را شفاف‌تر و سالم‌تر کند. نکته مهم این است که صبر و تداوم در مصرف، همراه با استفاده منظم از ضدآفتاب، شرط اصلی رسیدن به بهترین نتیجه است.
اشتراک گذاری
